Van Y lọc (Tiếng anh: Y Strainers) là thiết bị để loại bỏ các chất rắn không mong muốn khỏi các dòng chất lỏng, khí hoặc hơi nước (lọc rác) bằng một bộ phận đó là lưới lọc. Như tên gọi, van có thiết kế hình dáng chữ “Y” để dễ dàng vệ sinh lưới lọc và loại bỏ cặn bẩn và rác ra khỏi van. Chúng được sử dụng trong đường ống để bảo vệ máy bơm, van điều khiển, bẫy hơi, bộ điều chỉnh và các thiết bị xử lý khác.
Cấu tạo van Y lọc khá đơn giản bao gồm 3 bộ phận chính như sau: Thân van, Lưới lọc, và Nắp van Y lọc.
Các ngành công nghiệp mà y lọc được sử dụng tốt nhất là những ngành cần được bảo vệ liên tục khỏi các mảnh vụn. Việc sử dụng phổ biến nhất cho y lọc là trong các ứng dụng hơi nước. Với thiết kế thân van hình dạng chữ “Y” Y lọc sử dụng tốt cho hơi nóng có áp suất cao, cụ thể như:
- Sử dụng trong hệ thống đường ống nước sạch: Nước sạch trừ nước tinh khiết ra thì thường có các loại lắng cặn hay rác thải có thể vướng vào đường ống.
- Sử dụng trong các môi trường nước thải, hệ thống xử lý nước thải. Đây là các vị trí có rất nhiều rác thải và cặn lắng, việc lắp Y lọc rác là vô cùng cần thiết
- Sử dụng trong hệ thống phòng cháy chữa cháy: Hệ thống phòng cháy chữa cháy bất kỳ nào cũng cần có thiết bị lọc Y. Nó được lắp ở phía trước các hệ thống máy bơm nước để có thể loại bỏ rác trước khi nước bơm lên đường ống
- Ứng dụng trong hệ thống hơi nóng: Hơi nóng với mục đích loại bỏ bụi hay các vật thể lơ lửng có trong hơi nóng. Giúp làm sạch hơi nóng trước khi cung cấp hơi cho các thiết bị sử dụng. Để đảm bảo tiêu chuẩn kỹ thuật thì bất kỳ hệ thống nào cũng cần có Y lọc hơi nóng
- Sử dụng Y lọc trong hệ thống sản xuất thực phẩm, thức ăn nhanh
- Được bố trí trên hệ thống đường ống của các nhà máy sản xuất đồ uống, nước giải khát
- Sử dụng trong các môi trường có hóa chất với tiêu biểu là các dòng lọc Y nhựa bởi khả năng hoạt động ấn tượng và giá thành tương đối hợp lý
- Ngoài ra nó còn được sử dụng nhiều trong các hệ thống phòng thí nghiệm, hệ thống sản xuất dược phẩm, thành phẩm thuốc, ngành y tế…